BARDOmiasto cudów

Home / Sołectwa

Autor:Publikacja: Redakcja

Grochowa

Na południowych stokach Masywu Grochowa – Braszowic poniżej przełęczy rozdzielającej szczyty Grochowca i Brzeźnicy leży wieś Grochowa. Wieś składa się z dwóch części: górnej i dolnej. Górna leży na północnych stokach Masywu Grochowa – Braszowic i jest tam dzisiaj samotne gospodarstwo. Dolna, południowa część kończy się niewielkim osiedlem robotniczym, wybudowanym w latach 50-tych, związanym z pobliską kopalnią i prażalnią magnezytu.

Sołtys: Zbigniew Duś

Wieś Grochowa posiada niewątpliwie słowiański rodowód i istniała już na początku XIII wieku. Świadczy o tym jej nazwa pochodząca od polskiego słowa groch. Pierwsza wzmianka pochodzi z dokumentu biskupa wrocławskiego Wawrzyńca z 1210 roku, który nadaje dziesięcinę ze wsi nowo powstałemu klasztorowi augustianów w Kamieńcu Ząbkowickim. Miejscowość w tym czasie była związana z kasztelanią bardzką, a ludność wsi zobowiązana do służby i innych powinności na rzecz księcia. Od połowy XIV do końca XVI wieku wieś była w posiadaniu rycerskiej rodziny Reichenbachów na Stoszowicach. Wojna trzydziestoletnia przyniosła całkowite zniszczenie i zadłużenie wsi. Z tego powodu Reichenbachowie po wojnie musieli się jej pozbyć na rzecz wierzycieli.

Często zmieniali się też właściciele wsi. W 1795 roku stała się nim rodzina Schlabrendorfów na Stolcu, która w 1795 roku odkupiła większą część ziem księstwa ziębickiego i na tym terenie utworzyła Mniejsze Państwo Stanowe Ząbkowice-Ziębice. W 1850 roku spadkobierczynią tego majątku została Anna Deym z domu Schlabrendorf, zamieszkała na zamku w Opolnicy. W latach 1922 i 1923 z części majątku Deymów zostało wydzielone Państwo Stanowe Opolnica-Grochów, którego właścicielem stał się w latach 20-tych XX wieku hrabia Merveldt na zamku Lembeck w Westfalii. Wkrótce posiadłości hrabiego Merveldta zostały rozsprzedane. Grochowa była pierwszą wsią w dawnym powiecie ząbkowickim, która w końcu XIX wieku została zelektryfikowana. Stało się tak dzięki wybudowaniu hydroelektrowni na Nysie Kłodzkiej w Opolnicy i połączeniu Grochowa linią wysokiego napięcia z elektrownią. W latach 20-tych naszego wieku ząbkowiccy Palotyni zakupili w Grochowie Górnym 75 morgowy majątek, w którym prowadzili gospodarstwo rolne na własne potrzeby. W majątku była mała domowa kaplica, gdzie odbywały się msze święte z udziałem mieszkańców Grochowa.

Największym bogactwem okolic jest magnezyt, chociaż ślady poszukiwań górniczych w rejonie Grochowa są znacznie starsze. Jeszcze w średniowieczu poszukiwano tutaj szlachetnych kamieni i rud metali. Źródła podają, że w latach 1819-1823 na górze Grochowiec i Stróżnik wydobywano najpiękniejszy chryzopraz. W połowie XIX wieku istniały w pobliżu dwie kopalnie węgla brunatnego. Początki wydobywania magnezytu sięgają połowy XIX wieku. Już wówczas na okolicznych polach znajdywano biały kamień, zwany przez miejscową ludność “szpikiem kamiennym”, który traktowano wówczas jako całkowicie bezużyteczny. Wkrótce znaleziono dla niego zastosowanie jako środek czyszczący i zaczęto go w ograniczonym zakresie wydobywać. Dopiero odkrycie najistotniejszej właściwości tego minerału – odporoności na wysoką temperaturę, otworzyło nowe możliwości przed magnezytem. W latach 80-tych zbudowano nowe kopalnie i piece prażalnicze, znacznie wzrosło też zapotrzebowanie na magnezyt surowy. Powstawały nowe kopalnie, rosło wydobycie, które w końcu XIX wieku wynosiło 900 ton na miesiąc. Podczas I wojny światowej wszystkie działające na tym terenie kopalnie zostały wydzierżawione firmie Eubolith Gesellschaft z Aschersleben, a w 1920 roku przeszły pod zarząd firmy “Ząbkowickie Zakłady Magnezytowe”.

Firma ta w 1923 roku wybudowała nowoczesny, istniejący do dzisiaj zakład przeróbczy magnezytu z młynami i piecami prażalniczymi. Kopalnie w okolicach Grochowa zostały uruchomione przez Deymów, a później wydzierżawione firmie Silesia Gesellschaft w Hamburgu. Magnezyt z okolic Grochowa posiadał najwyższy stopień czystości, a jego odkrycie i zbadanie własności nastąpiło prawdopodobnie po raz pierwszy w historii światowego górnictwa. Ciekawym zabytkiem dawnej sztuki fortyfikacyjnej jest zespół umocnień ziemnych w Masywie Grochowa-Braszowic. Pierwsze forty zostały wzniesione zapewne jeszcze przez Szwedów w czasie wojny trzydziestoletniej i zwane były wówczas Szwedzkimi Szańcami. Później, podczas wojen śląskich były wykorzystywane przez Austriaków, prawdopodobnie do zablokowania wojskom pruskim dostępu do Ziemi Kłodzkiej. Po przejęciu Śląska przez Prusy i wybudowaniu twierdzy w Srebrnej Górze zostały włączone w system fortyfikacyjny twierdzy. Chrzest bojowy przeżyły podczas kampanii zimowo-wiosennej 1807 roku. W wyniku bitwy w okolicach Barda 7 lutego, forty zostały zdobyte przez oddziały francuskie.

W latach 1810-13 zostały zmodernizowane i dostosowane do panujących wówczas trendów przy budowie fortyfikacji. Projekt przebudowy był autorstwa gen. Augusta von Gneisenau, głównego inspektora do spraw twierdz, a prace budowlane nadzorował gubernator Śląska, hrabia Gaudi. Zadaniem fortyfikacji było, wspólnie z twierdzami: nyską, kłodzką i srebrnogórską, uniemożliwić wycofującym się na wschód po klęsce moskiewskiej wojskom napoleońskim, połączenie się z oddziałami stacjonującymi w Czechach. Forty zostały postawione w stan gotowości bojowej na wiosnę 1813 roku. Cofające się wojska napoleońskie ominęły jednak ten teren, a forty zostały wkrótce rozbrojone i opuszczone. Zespół ten liczy 11 obiektów w Masywie Grochowej i 5 w okolicach Barda. Najlepiej zachowany jest fort nr 9 zwany Grochowskim, położony na zalesionej kulminacji pomiędzy Grochowem i Brzeźnicą.

W tym dziale

W serwisie

Aktualności