Figurka Matki Bożej Bardzkiej – Strażniczki Wiary Świętej
Cudowna Figurka Matki Bożej jest najcenniejszym zabytkiem Barda. Ta najstarsza na Dolnym Śląsku rzeźba romańska, tzw. Madonny Tronującej, znajduje się w centralnej części ołtarza głównego bazyliki, wyeksponowana w szklanej gablocie.
Wykonana z lipowego drewna figurka, mierzy niewiele ponad 43 cm i przedstawia Maryję z Dzieciątkiem. Matka Boża, siedząca na tronie, trzyma w wyciągniętej prawej ręce królewskie jabłko. Dzieciątko, na jej kolanach, lewą rączką podtrzymuje księgę, a prawą podnosi w geście błogosławieństwa. Bardzo charakterystyczny jest tajemniczy uśmiech Marii, dzięki któremu nazywa się ją często „Madonną uśmiechniętą”. Rzeźba ma wydłutowane wnętrze, a w górnej części znajduje się siedem rzędów liter, których znaczenia do dnia dzisiejszego nikomu nie udało się odgadnąć.
Według legendy Figurka została wykonana po objawieniu się Matki Bożej pewnemu młodzieńcowi, który na prośbę Marii umieścił jej podobiznę w kapliczce. Historycy jednak nie są zgodni co to do tego, czyim dziełem jest i kiedy powstała. Czas powstania rzeźby datuje się na 1011 rok +\- 26 lat. Można z dużym prawdopodobieństwem stwierdzić, że jest to najstarsza drewniana rzeźba religijna w Polsce.
Pierwsze wzmianki o szerzącym się kulcie maryjnym, związanym z obecnością Cudownej Figurki Madonny w Bardzie, pochodzą już z roku 1270. O ogromnym znaczeniu Figurki świadczą liczne wota, które można obejrzeć w muzeum klasztornym. Do dziś przetrwał też zwyczaj całowania Figurki przez pielgrzymów. Po każdej niedzielnej Mszy Świętej, rzeźbę Matki Bożej Bardzkiej zdejmuje się z ołtarza i podaje pielgrzymom do ucałowania.
