BARDOmiasto cudów

Home / Dla Turysty

Autor:Publikacja: Redakcja

Historia

Bardo jest jedną z najstarszych miejscowości Dolnego Śląska..

Ślady człowieka w tym rejonie pochodzą sprzed 10 tysięcy lat. Od najdawniejszych czasów wzdłuż Nysy Kłodzkiej prowadziła prastara droga handlowa łącząca Polskę z Czechami, która uważana jest dzisiaj za jedną z odnóg szlaku bursztynowego.
W czasach wczesnopiastowskich tędy przebiegała południowa granica obszaru plemiennego Ślężan, pokrywająca się z granicą Śląska. Grzbietami Gór Bardzkich przechodziła Przesieka Śląska – pas gęstego lasu stanowiący system obronny przed najazdami z południa. Ze względu na swoje strategiczne położenie już w X wieku założono w Bardzie gród, który niedługo potem stał się kasztelanią książęcą. Gród ten został zniszczony podczas najazdu księcia czeskiego Brzetysława I w roku 1039.

Teren grodu w 1299 roku kupili cystersi i od tego momentu do 1810 roku byli właścicielami miejscowości. Około 1315 roku w miejscu dawnej kaplicy zamkowej wybudowali pierwszy kościół, nazwany później ”czeskim”. Jak podają miejscowe przekazy i legendy, już około 1200 roku szerzył się tutaj kult maryjny, związany z cudowną figurką Matki Boskiej, która jest po dziś dzień największym skarbem Barda. Czyim jest dziełem i kiedy znalazła się w Bardzie, nie wiadomo. Wiadomym jest, że już od połowy XIV wieku Bardo rozwijało się dzięki swojemu położeniu i coraz częściej przyjeżdżającym tutaj pątnikom. O tym, że tak było w istocie świadczy budowa nowego kościoła ”niemieckiego”. Istnienie dwóch kościołów stojących obok siebie, gdzie odprawiano msze w dwóch językach jest swoistym ewenementem. Oba kościoły zostały doszczętnie zniszczone w 1425 roku podczas najazdu husytów na Śląsk.

W ogóle wiek XV był bardzo nieszczęśliwy dla Barda. Najpierw zniszczenia związane z najazdem i kilkakrotnymi przemarszami wojsk husyckich, później okres walk o tron czeski pomiędzy Jerzym z Podbieradów i Maciejem Korwinem spowodowały poważne zniszczenie miasta i zanik pielgrzymowania. dopiero w II połowie XV wieku następuje ponowne ożywienie gospodarcze. Z cudowną figurką Matki Boskiej łączono coraz więcej uzdrowień i łask. Wedle miejscowej tradycji najbardziej znane objawienie miało miejsce w 1400 roku, gdy mieszkańcy Barda zastali Matkę Bożą siedzącą na kamieniu na Górze Kalwarii, płaczącą nad nieszczęściami, jakie miały wkrótce spaść na ziemię śląską. Te nieszczęścia, jak już wcześniej wspomniano, to najazd husytów i późniejsza wojna przeciwko Jerzemu z Podbieradów. Pamiątką tego objawienia jest odbicie stopy Matki Bożej, które możemy dzisiaj zobaczyć na Górze Kalwarii.

Na początku XVI wieku na terenie niemal całego Śląska rozwinął się ruch reformacyjny. Spowodowało to prawie całkowity zanik pielgrzymek do Matki Boskiej Bardzkiej. Ze względów bezpieczeństwa cudowną figurkę przewieziono do klasztoru w Kamieńcu Ząbkowickim, gdzie przez kilkadziesiąt lat ją przechowywano. Największym nieszczęściem jakie dotknęło wtedy Bardo był pożar 11 lutego 1525 roku. Oto relacja z tego wydarzenia zanotowana w kronice klasztornej: “Pożar objął najpierw domostwa a później przeniósł się na kościół czeski, gdzie znajdowała się cudowna figurka. Wówczas do kościoła wbiegło dwóch zakonników aby ratować ten skarb. Jeden z nich podbiegł do ołtarza, chwycił figurkę i wycofywał się w kierunku wyjścia. W tym momencie spadł na niego płonący strop kościoła. Zakonnik upadł i spłonął żywcem. Następnego dnia gdy pożar ustał weszli do kościoła zakonnicy i ze zdumieniem zobaczyli zwęglone szczątki owego zakonnika, trzymającego w prawej nie zwęglonej ręce nieuszkodzoną figurkę Matki Bożej.” Po tym zdarzeniu sława bardzkiego wizerunku stała się jeszcze większa. Inne ciekawe zdarzenie miało miejsce w 1598 roku: “Po ulewnych dziewięciodniowych deszczach w dniu 24 sierpnia tego roku zostało podmyte zbocze Góry Bardzkiej, dzisiejszej Kalwarii.

Ogromne masy ziemi i skał obsunęły się do koryta Nysy Kłodzkiej i zatarasowały jej bieg, w wyniku czego woda wystąpiła z brzegów i zagroziła zatopieniem miasta i sanktuarium. Ludzie w panice opuszczali miasto. Wówczas pewien zakonnik imieniem Mateusz zebrał grupę dzieci, wszedł z nimi do kościoła i kazał im się modlić i prosić o odwrócenie tego nieszczęścia. I tak się też stało, woda znalazła sobie nowe koryto i w ten sposób Bardo zostało uratowane.” W 1606 roku uroczyście wprowadzono cudowną figurkę Matki Boskiej, przechowywaną w klasztorze kamienieckim do bardzkiego kościoła. Od tego momentu rozpoczął się ożywiony rozwój kultu maryjnego, pielgrzymowali tutaj mieszkańcy z całego Śląska i z Czech.

W latach 1617-19 z inicjatywy biskupa wrocławskiego Karola Habsburga wybudowano na Górze Kalwarii okazałą Kaplicę Górską, która od tego czasu stała się celem pielgrzymek przybywających do Barda. Krótki okres rozwoju miasta został wkrótce przerwany wybuchem wyniszczającej wojny 30-letniej (1618-1648). W obawie przed rabunkiem przeniesiono cudowną figurkę do kościoła jezuitów w Kłodzku, gdzie ją przechowywano do końca wojny. Po ustaniu działań wojennych cystersi odbudowali oba kościoły, które połączono ze sobą i ponownie uroczyście konsekrowano w dniu 9.05.1666 roku. Rozpoczął się kolejny okres rozkwitu pielgrzymowania, który uzyskał niespotykaną dotąd popularność. Przybywali tutaj pielgrzymi z Czech, Śląska, Moraw a nawet z Polski. Obok odwiedzenia kościoła i znajdującej się w nim cudownej figurki, pielgrzymi wędrowali modląc się po drodze na szczyt Kalwarii do kaplicy górskiej. Na szczyt góry prowadziły istniejące do dziś trzy drogi: Biała, zwana też niemiecką, Czeska Ścieżka oraz Polska Droga Krzyżowa.

Wędrowali nimi pielgrzymi przybywający z tych krajów. Wkrótce oba istniejące kościoły stały się za ciasne, stąd z inicjatywy opata kamienieckiego Augustyna Neudecka wybudowano na ich miejscu w latach 1686-1704 zupełnie nową, barokową świątynię. Jak podają miejscowe źródła, na początku XVIII wieku przybywało do Barda rocznie około 200 tys. pielgrzymów. Taka masa ludzi musiała gdzieś się podziać i ten fakt stał się powodem powstania licznych zajazdów i gospód. W 1712 roku ukończono leżący obok kościoła budynek klasztorny.

W połowie XVIII wieku wybuchły wojny śląskie, toczone pomiędzy Prusami i Austrią. Ze względu na swoje położenie miasto od samego początku działań wojennych było kilkakrotnie zajmowane przez walczące wojska. W 1774 roku bardzką świątynię odwiedził sam król Fryderyk II, który wiele zawdzięczał cystersom. Podziwiając świątynię zauważył brak w niej organów, a na odpowiedź opata Tobiasza Stusche, że zakonnicy nie mają na ich budowę pieniędzy odpowiedział: “Niech tylko pomodli się pilnie ażebym zwyciężył, a ja załatwię pieniądze”. Pod rządami pruskimi bardzo osłabł ruch pielgrzymkowy. Jeszcze gorzej było na początku XIX wieku w okresie wojen napoleońskich. W lutym 1807 roku Bardo zajęły oddziały francuskie pod dowództwem gen. Leferb’a. Wkrótce do Barda przybył brat Napoleona książę Hieronim, który urządził w klasztorze swoją kwaterę. Miasto musiało zapłacić ogromną kontrybucję, pomieszczenia klasztoru zostały sprofanowane.

W 1812 roku majątek po cystersach zakupiła Fryderyka Luiza Wilhelmina, królowa Holandii. Kościół stał się od tego momentu kościołem parafialnym, a w pomieszczeniach klasztoru umieszczono szkołę. Po wojnach napoleońskich nadszedł wreszcie czas pokoju i powolnego rozwoju miejscowości. Droga przebiegająca przez Bardo stała się w owym czasie jedną z najbardziej uczęszczanych na Śląsku. Podróżowało nią między innymi wielu obywateli z Polski, jadących na kurację do uzdrowisk Ziemi Kłodzkiej. W 1815 roku przebywał w Bardzie znany podróżnik i badacz Józef Morawski, który nazwał Bardo “Małą Częstochową” a w dniu 3.08.1826 przejeżdżał przez Bardo młody Fryderyk Chopin, który z matką i dwoma siostrami udawał się na kurację do pobliskich Dusznik. Przełomowym wydarzeniem była budowa linii kolejowej z Wrocławia do Kłodzka. Ze względu na położenie Barda w głębokiej dolinie Nysy musiano wybudować nowy most przez Nysę i przebić tunel. Przy jego budowie pracowało około 400 robotników, przeważnie Włochów, którzy drążąc tunel o długości 270 metrów z obu stron jednocześnie, spotkali się w dniu 2.12.1872 roku. Na tę okoliczność w dniu św. Barbary, patronki górników odprawiono dziękczynne nabożeństwo. Pierwszy próbny pociąg przejechał przez tunel w dniu 16.08.1874 roku. Stacja kolei znajdowała się w Przyłęku, a w 1905 roku, wobec rozwijającego się ruchu turystycznego, wybudowano nową stację w Bardzie. W 1889 roku uruchomiono dużą fabrykę celulozy i papiernię, istniejącą do dziś. W 1900 roku przybyli do Barda ojcowie redemptoryści, którzy przejęli opiekę na sanktuarium. Od 1905 roku na wykupionym od miasta terenie rozpoczęli stawianie kaplic Różańcowych. Po I wojnie światowej redemptoryści przejęli obiekt klasztorny, urządzając w nim między innymi pokoje gościnne dla pielgrzymów. W 1916 roku przybyły do Barda siostry Urszulanki, a w 1919 Marianki, które urządziły siedzibę generalną swojego zgromadzenia. Druga wojna światowa nie przyniosła miastu żadnych zniszczeń, jeżeli nie liczyć wysadzonych przez Niemców mostów na Nysie i tunelu kolejowego. Wojska radzieckie weszły do Barda w dniu 8.05.1945 roku. Po przejęciu miasta przez administrację Polską Bardo utraciło wkrótce prawa miejskie. Do 1954 roku było siedzibą gromady, potem osiedlem, a od 1969 roku odzyskało prawa miasta. Do dzisiaj jest popularnym znanym w całej Polsce ośrodkiem kultu maryjnego. Działają tutaj również 4 zgromadzenia zakonne. Z chwilą przywrócenia praw miejskich nastąpiło pewne ożywienie gospodarcze. Obecne Bardo jest niewielkim letniskiem, specjalizującym się w koloniach dziecięcych oraz ważnym ośrodkiem turystyki.

Wielkim skarbem Barda jest monumentalny, barokowy kościół Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny, w którym tronuje cudowna figurka Matki Boskiej z dzieciątkiem, zwana też Matką Boską Bardzką. Figurka ta od stuleci przyciąga tysiące ludzi spragnionych obcowania z Bogiem. Podkreśleniem wielkiego znaczenia jakie odgrywa dla mieszkańców Śląska kult Matki Boskiej Bardzkiej, była uroczysta koronacja figurki w dniu 3 lipca 1966 roku dokonana przez arcybiskupa Bolesława Kominka.

W tym dziale

W serwisie

Aktualności